Tư duy phát triển (tư duy cầu tiến) và tư duy cố định và câu chuyện “Rùa và Thỏ”

Chắc hẳn nhiều người đều biết đến câu chuyện “Rùa và Thỏ”:

“Ngày xửa ngày xưa, có một con Rùa và một con Thỏ cãi nhau xem ai nhanh hơn. Chúng quyết định giải quyết việc tranh luận bằng một cuộc thi chạy đua. Chúng đồng ý lộ trình và bắt đầu cuộc đua.
Thỏ xuất phát nhanh như tên bắn và chạy thục mạng rất nhanh, khi thấy rằng mình đã khá xa Rùa, Thỏ nghĩ nên nghỉ cho đỡ mệt dưới một bóng cây xum xê lá bên vệ đường và nghỉ thư giãn trước khi tiếp tục cuộc đua.

Vì quá tự tin vào khả năng của mình, Thỏ ngồi dưới bóng cây và nhanh chóng ngủ thiếp đi trên đường đua. Rùa từ từ vượt qua Thỏ và sớm kết thúc đường đua. Khi Thỏ thức dậy thì rùa đã đến đích và trở thành người chiến thắng. Thỏ giật mình tỉnh giấc và nhận ra rằng nó đã bị thua.”Vậy câu chuyện này có liên quan gì đến “Tư duy phát triển” và “tư duy cố định”? Chính là ở trong bài học của nó, nhưng còn sâu sắc hơn. Nhưng trước hết xem xem hai loại tư duy này là gì?

Những người có tư duy phát triển hay tư duy cầu tiến (growth mindset) tin rằng những khả năng, tài năng của bản thân có thể được rèn luyện và phát triển thông quan làm việc chăm chỉ và bền bỉ. Khi gặp thất bại, họ có thể không thay đổi được tình huống đó nhưng có thể nhìn nhận đó là 1 bài học để trưởng thành và tiếp tục cố gắng.
Những người có tư duy cố định (fixed mindset) tin rằng mình được sinh ra đã có những tư chất, khả năng, hoặc tài năng cố định vĩnh viễn không thể thay đổi được. Họ sẽ nhìn nhận thất bại, trở ngại là bằng chứng của việc họ không đủ tốt và không tiếp tục cố gắng nữa.
Quay lại câu chuyện rùa và thỏ: Trong cuộc chạy đua về đích, Thỏ dương dương tự đắc là mình chắc chắn sẽ thắng Rùa. Thậm chí khi chạy thấy đã bỏ khá xa Rùa, Thỏ dừng lại và ngủ thiếp đi. Còn Rùa chỉ biết là mình phải nỗ lực, chỉ cần cố gắng nỗ lực thì sẽ có cơ hội chiến thắng. Cuối cùng Rùa dù tốc độ chậm nhưng lại về đích trước. Đến khi Thỏ thức dậy thì đã quá muộn, có cong người lên chạy cũng không thể đuổi kịp Rùa.
– Thỏ ở đây có tư duy cố định. Cậu ta tin rằng khả năng thiên bẩm của mình đồng nghĩa với việc giành chiến thắng trong cuộc đua.
– Rùa có tư duy cầu tiến. Cậu này tin rằng chỉ cần nỗ lực, bền bỉ, không bỏ cuộc thì cậu ta sẽ chiến thắng. Chính vì không sợ thất bại nên mới nhận lời tham gia cuộc đua với Thỏ.

Niềm tin của một người, trong vô thức hoặc có ý thức, có thể thúc đẩy họ phát triển hơn nữa hoặc kìm hãm họ khỏi mọi sự tiến bộ và phát triển. Tư duy cầu tiến hiểu rằng khi càng làm việc chăm chỉ và kiên trì hơn, cùng với quan điểm tích cực khi đối diện với khó khăn, họ sẽ càng đạt được thành công lớn hơn.
Tư duy cầu tiến chắc chắn sẽ dẫn con bạn đến thành công, chỉ cần bắt đầu với những yếu tố đơn giản như: thay đổi các thói quen xấu, thay đổi cân nặng, sau đó chỉ tập trung vào quá trình thực hiện, không phải kết quả đạt được – vì đôi khi chìa khóa dẫn đến thành công chỉ là không từ bỏ khi gặp khó khăn và vượt qua nó.

Tại sao ở Sunshine không khuyến khích khen con theo kiểu con giỏi quá, con thật là thông minh, con đúng là thiên tài. Ví dụ, khi con hoàn thành một bài toán khó, nếu khen con là “Con đúng là giỏi toán” thì đó chính là khen tài năng thiên bẩm của con, là lời nói mang tư duy cố định, khiến con nghĩ mình sinh ra và giỏi rồi là một điều đương nhiên, vậy đến lúc con gặp một bài toán khó đến nỗi con giải không ra thì sao? Điều này chắc chắn sẽ xảy ra rồi lúc đó con sẽ suy nghĩ gì? “liệu mình có thực sự giỏi toán?”. Liệu con có vượt qua thất bại đó hay không?… Thay vào đó, nếu chúng ta khen ngợi con bằng cách động viên: “Tuyệt quá, con thực sự đã rất nỗ lực để hoàn thành bài toán này” Đó chính là tư duy phát triển, tuyên dương quá trình của con, điều quan trọng là con đã rất cố gắng, nên dù kết quả thế nào ba mẹ và các cô cũng rất tự hào về con.